Kto nie może oddać krwi?
Kryteria dyskwalifikacji stałej dla kandydatów na dawców krwi lub dawców krwi allogenicznej oraz przeciwwskazania do jej pobrania
- aktywna lub przebyta poważna choroba układu krążenia oprócz wad wrodzonych całkowicie wyleczonych
- poważna choroba przewlekła lub nawracająca układu nerwowego, przebycie poważnej choroby układu nerwowego
- zaburzenia krzepnięcia w wywiadzie
- nawracające omdlenia albo napady drgawkowe, poza drgawkami wieku dziecięcego lub sytuacją, w której co najmniej przez 3 lata po zakończeniu leczenia nie obserwuje się nawracających drgawek
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu pokarmowego
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu moczowo-płciowego i nerek
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu oddechowego
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu immunologicznego
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu krwi i układu krwiotwórczego
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układu endokrynnego lub choroba metaboliczna
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca skóry
- poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca układowa np. kolagenoza
- nowotwór złośliwy; wyjątek stanowi nowotwór in situ pod warunkiem całkowitego wyleczenia,
- rozpoznana cukrzyca
- choroby zakaźne:
- zakażenie wirusem zapalenia wątroby typ B
- zakażenie wirusem zapalenia wątroby typ C
- wirusowe zapalenie wątroby o nieustalonym rodzaju wirusa w wywiadzie, żółtaczka o niejasnej etiologii
- babeszjoza
- kala-azar (leiszmanioza trzewna)
- trypanosoma amerykańska (gorączka Chagasa)
- promienica
- tularemia
- HIV 1 / 2
- HLTV I/II
- gorączka Q postać przewlekła
- przynależność do grup, które ze względu na swoje zachowania seksualne są szczególnie narażone na zakażenia poważnymi chorobami, mogącymi przenosić się drogą przetoczenia krwi
- rozpoznana kiedykolwiek kiła
- gąbczaste zwyrodnienie mózgu (TSE) np. Choroba Creutzfelda-Jakoba, wariant choroby Creutzfelda-Jakoba:
a) - wywiad medyczny wskazujący na zagrożenie TSE
- wykonany w przeszłości przeszczepu rogówki lub opony twardej
- leczenie w przeszłości preparatami uzyskanymi z ludzkich przysadek
b) przebywanie w okresie od 01.01.1980 r. do 31.12.1996 r. łącznie przez 6 miesięcy lub dłużej na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii.
c) otrzymanie przetoczenia krwi lub jej składników na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii po 1 stycznia 1980r.
- zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
- każdy przypadek stosowania produktów leczniczych w postaci zastrzyków, które nie zostały przepisane przez lekarza
- każdy przypadek przebycia reakcji anafilaktycznej
- biorcy ksenoprzeszczepów
Kryteria dyskwalifikacji czasowej oraz przeciwwskazania do pobrania krwi od dawców krwi allogenicznej
Choroby zakaźne - po przebyciu choroby zakaźnej dyskwalifikacja na co najmniej 2 tygodnie od dnia pełnego wyleczenia.
W przypadku chorób wymienionych poniżej stosuje się inne okresy dyskwalifikacji:
- bruceloza - 2 lata od dnia pełnego wyleczenia
- gorączka Q - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
- toksoplazmoza - 6 miesięcy od dnia potwierdzonego wyleczenia
- gruźlica - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
- gorączka reumatyczna - 2 lata od dnia ustąpienia objawów, jeśli nie wystąpiła przewlekła choroba serca
- zapalenie szpiku - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
- gorączka ponad 38 ºC - 2 tygodnie od dnia ustąpienia objawów
- grypa, infekcja grypopodobna - 2 tygodnie po ustąpieniu objawów
- rzeżączka - w okresie choroby i 12 miesięcy po zakończeniu leczenia
- mononukleoza zakaźna - 6 miesięcy od dnia wyzdrowienia
- malaria:
a) przebycie malarii - na czas występowania objawów i leczenia; warunkiem późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi wykonanych nie wcześniej niż 4 miesiące po ustąpieniu objawów i zakończeniu leczenia; jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono kolejnych badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywnego,
b) pobyt, w dowolnym okresie życia, nieprzerwanie przez co naj mniej 6 miesięcy na terenach endemicznego występowania malarii: 4 miesiące po powrocie z ostatniego pobytu na terenach endemicznego występowania malarii; warunkiem późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi; jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny; dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywneg
c) powrót z terenów endemicznego występowania malarii bez objawów choroby - 12 miesięcy od chwili opuszczenia terenów endemicznego występowania malarii; okres ten może być skrócony do 4 miesięcy, jeżeli badania w kierunku malarii przeprowadzone metodami immunologicznymi dają wyniki negatywne; jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono kolejnych badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywnego,
d) przypadki występowania gorączki o niejasnym pochodzeniu podczas pobytu na terenach endemicznego występowania malarii lub w ciągu 6 miesięcy po powrocie - na czas występowania objawów i leczenia oraz do uzyskania negatywnych wyników badań immunologicznych (wykonanych nie wcześniej niż 4 miesiące po ustąpieniu objawów /zakończeniu leczenia); jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywnego,
- powrót z obszaru ryzyka zakażenia:
a) wirusem Zachodniego Nilu (WNV)
b) wirusem dengi
c) wirusem chikungunya
- 28 dni od dnia opuszczenia obszaru ryzyka zakażenia, chyba że badania wykonane metodami biologii molekularnej dają wyniki negatywne,
- w przypadku zakażenia - 120 dni od dnia wyleczenia
- powrót z obszaru ryzyka zakażenia wirusem Zika (nie dotyczy dawców krwi oddających osocze metodą plazmaferezy przeznaczonego do przetworzenia w produkty krwiopochodne)
a) powrót z terenów potwierdzonej transmisji wirusa Zika - 28 dni od opuszczenia obszaru ryzyka, na którym występuje zakażenie
b) kontakty seksualne z osobami, u których stwierdzono zakażenie wirusem Zika lub, które przebywały na terenach występowania zakażeń wirusem Zika (w ciągu ostatnich 2 miesięcy w przypadku kobiet i w ciągu ostatnich 6 miesięcy w przypadku mężczyzn - 28 dni od dnia ostatniego kontaktu
Narażenie na niebezpieczeństwo zarażenia chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi
- uszkodzenie skóry lub śluzówek:
a) badanie endoskopowe przy użyciu fiberoendoskopu
b) kontakt śluzówki z krwią lub ukłucie igłą
c) przetoczenie składników krwi
d) przeszczep tkanek lub komórek tkanek pochodzenia ludzkiego
e) duży zabieg chirurgiczny
f) tatuaż lub przekłucie części ciała
g) akupunktura, o ile nie została wykonana przez wykwalifikowanego lekarza przy użyciu jałowych jednorazowych igieł
h) zabiegi kosmetyczne połączone z naruszeniem powłok skórnych - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki negatywne
- narażenie na ryzyko z powodu bliskiego kontaktu w warunkach domowych z chorymi na wirusowe zapalenie wątroby lub nosicielami wirusów zapalenia wątroby - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki ujemne
- szczególne narażenie, ze względu na swoje zachowania czy działalność, na zarażenie chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi - po zaprzestaniu ryzykownych zachowań dyskwalifikacja zależna od rodzaju choroby i dostępności odpowiednich testów. Osoby utrzymujące kontakty seksualne z partnerami, u których testy w kierunku AIDS (HIV) wypadły dodatnio - po zaprzestaniu kontaktów dyskwalifikacja na okres 12 miesięcy
- przymusowe pozbawienie wolności (pobyt w zakładzie karnym, areszcie śledczym lub zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich albo w innym miejscu, w którym przebywają osoby wobec których zastosowano środki zapobiegawcze o charakterze izolacyjnym - dyskwalifikacja na okres przymusowego pozbawienia wolności i okres 6 miesięcy po zakończeniu przymusowego pozbawienia wolności albo na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki ujemne
- kontakt z osobą chorą na chorobę zakaźną (poza wirusowym zapaleniem wątroby) - na czas odpowiadający dwukrotnemu okresowi inkubacji, a w przypadku narażenia na zakażenie kilkoma czynnikami chorobotwórczymi - dyskwalifikacja jak dla choroby o najdłuższym okresie inkubacji
- powrót z obszaru, w którym endemicznie występują choroby tropikalne - 6 miesięcy od dnia powrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w tym czasie nie wystąpiła niewyjaśniona gorączka lub inne objawy choroby
Szczepienia
- 4 tygodnie od szczepienia szczepionkami z atenuowanymi bakteriami i wirusami
- 48 godzin od szczepienia szczepionkami z inaktywowanymi/zabitymi bakteriami, riketsjami, wirusami
- 48 godzin od szczepienia przeciwko WZW typu A (pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie)
- 2 tygodnie od szczepienia przeciwko WZW typu B (pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie)
- 3 miesiące po poddaniu się biernym uodparnianiu surowicami odzwierzęcymi
- 48 godzin od przyjęcia anatoksyny
- 48 godzin od przyjęcia szczepionki przeciw wściekliźnie, a w przypadku ryzyka narażenia - dyskwalifikacja na okres 1 roku
- 48 godzin od przyjęcia szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, a w przypadku ryzyka narażenia- dyskwalifikacja na okres 1 roku
Inne przyczyny dyskwalifikacji
- przyjmowanie leków - zależnie od rodzaju przepisanego leku ,jego sposobu działania i leczonego schorzenia
- ciąża - 6 miesięcy po porodzie lub po jej zakończeniu; nie dotyczy sytuacji wyjątkowych, po uzyskaniu zgody lekarza, miesiączka: 3 dni po zakończeniu
- mały zabieg chirurgiczny: 1 tydzień
- leczenie stomatologiczne lub wizyta u higienistki stomatologicznej - odroczenie do następnego dnia (uwaga: ekstrakcję zęba, leczenie przewodowe itp. uważa się za mały zabieg chirurgiczny)
- ostre choroby układu oddechowego - do zakończenia leczenia
- ostre choroby układu pokarmowego - do zakończenia leczenia
- choroby zapalne i uczuleniowe skóry - do zakończenia leczenia
- ostre kłębuszkowe zapalenie nerek - 5 lat od całkowitego wyleczenia
- inne ostre choroby układu moczowego - do zakończenia leczenia
- ostre stany uczuleniowe: do zakończenia leczenia
- zaostrzenie przebiegu przewlekłej choroby alergicznej: do zakończenia leczenia
- cały okres odczulania w alergii
- hemochromatoza - w czasie występowania objawów choroby, w trakcie stosowania innego leczenia niż krwioupusty (o możliwości oddania krwi oraz o częstotliwości pomiędzy kolejnymi donacjami decyduje lekarz w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym leczenie hemochromatozy)
- szczególna sytuacja epidemiologiczna np. wystąpienie epidemii choroby zakaźnej - okres uzależniony od sytuacji epidemiologicznej i ryzyka zakażenia drogą przetoczenia krwi