Kto nie może oddać krwi?

Kryteria dyskwalifikacji stałej dla kandydatów na dawców krwi lub dawców krwi allogenicznej oraz przeciwwskazania do jej pobrania

• aktywna lub przebyta poważna choroba układu krążenia oprócz wad wrodzonych całkowicie wyleczonych
• poważna choroba przewlekła lub nawracająca układu nerwowego, przebycie poważnej choroby układu nerwowego
• zaburzenia krzepnięcia w wywiadzie
• nawracające omdlenia albo napady drgawkowe, poza drgawkami wieku dziecięcego lub sytuacją, w której co najmniej przez 3 lata po zakończeniu leczenia nie obserwuje się nawracających drgawek
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu pokarmowego
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu moczowo-płciowego i nerek
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu oddechowego
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu immunologicznego
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu krwi i układu krwiotwórczego
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układu endokrynnego lub choroba metaboliczna
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  skóry
• poważna choroba aktywna, przewlekła lub nawracająca  układowa np. kolagenoza
• nowotwór złośliwy; wyjątek stanowi nowotwór in situ pod warunkiem całkowitego wyleczenia,
• rozpoznana cukrzyca
• choroby zakaźne:

- zakażenie wirusem zapalenia wątroby typ B
- zakażenie wirusem zapalenia wątroby typ C
- wirusowe zapalenie wątroby o nieustalonym rodzaju wirusa w wywiadzie, żółtaczka o niejasnej etiologii
- babeszjoza
- kala-azar (leiszmanioza trzewna)
- trypanosoma amerykańska (gorączka Chagasa)
- promienica
- tularemia
- HIV 1 / 2
- HLTV I/II
- gorączka Q postać przewlekła

• przynależność do grup, które ze względu na swoje zachowania seksualne są szcze­gólnie narażone na zakażenia poważnymi chorobami, mogącymi przenosić się drogą przetoczenia krwi
• rozpoznana kiedykolwiek kiła
• gąbczaste zwyrodnienie mózgu (TSE) np. Choroba Creutzfelda-Jakoba, wariant choroby Creutzfelda-Jakoba:

a)  - wywiad medyczny wskazujący na zagrożenie TSE
     - wykonany w przeszłości przeszczepu rogówki lub opony twardej
     - leczenie w przeszłości preparatami  uzyskanymi z ludzkich przysadek
b)  przebywanie w okresie od 01.01.1980 r. do 31.12.1996 r. łącznie przez 6 miesięcy lub dłużej na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii.
c) otrzymanie przetoczenia krwi lub jej składników na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii  po 1 stycznia 1980r.

• zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
• każdy przypadek stosowania produktów leczniczych w postaci zastrzyków, które nie zostały przepisane przez lekarza
• każdy przypadek przebycia reakcji anafilaktycznej
• biorcy ksenoprzeszczepów

Kryteria dyskwalifikacji czasowej oraz przeciwwskazania do pobrania krwi od dawców krwi allogenicznej

Choroby zakaźne - po przebyciu choroby zakaźnej dyskwalifikacja na co najmniej 2 tygodnie od dnia pełnego wyleczenia.
W przypadku chorób wymienionych poniżej stosuje się inne okresy dyskwalifikacji:

• bruceloza - 2 lata od dnia pełnego wyleczenia
• gorączka Q - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
• toksoplazmoza - 6 miesięcy od dnia potwierdzonego wyleczenia
• gruźlica - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
• gorączka reumatyczna - 2 lata od dnia ustąpienia objawów, jeśli nie wystąpiła przewlekła choroba serca
• zapalenie szpiku - 2 lata od potwierdzonego wyleczenia
• gorączka ponad 38 ºC - 2 tygodnie od dnia ustąpienia objawów
• grypa, infekcja grypopodobna - 2 tygodnie po ustąpieniu objawów
• rzeżączka - w okresie choroby i 12 miesięcy po zakończeniu leczenia
• mononukleoza zakaźna - 6 miesięcy od dnia wyzdrowienia
• malaria:
  a) przebycie malarii - na czas występowania objawów i leczenia; warunkiem  późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi wykonanych nie wcześniej niż  4 miesiące po  ustąpieniu objawów i zakończeniu leczenia; jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono kolejnych badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku  negatywnego,
  b) pobyt, w dowolnym okresie życia, nieprzerwanie przez co naj mniej 6 miesięcy na terenach endemicznego występowania malarii: 4 miesiące po powrocie z ostatniego pobytu na terenach endemicznego występowania malarii; warunkiem późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku  malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi; jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny; dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu  ich wykonania i uzyskania  wyniku negatywneg
  c) powrót z terenów endemicznego występowania malarii bez objawów choroby - 12 miesięcy od chwili opuszczenia terenów endemicznego występowania malarii; okres ten może być skrócony do 4 miesięcy, jeżeli badania w kierunku malarii przeprowadzone  metodami immunologicznymi dają wyniki negatywne;  jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono kolejnych badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywnego,
  d) przypadki występowania gorączki o niejasnym pochodzeniu podczas pobytu na terenach endemicznego występowania malarii lub w ciągu 6 miesięcy po powrocie - na czas występowania objawów i leczenia oraz do uzyskania negatywnych wyników badań immunologicznych (wykonanych nie wcześniej niż 4 miesiące po ustąpieniu objawów /zakończeniu leczenia); jeżeli wynik badania jest powtarzalnie reaktywny – dyskwalifikacja na 3 lata, następnie konieczne jest wykonanie kolejnego badania; jeżeli nie przeprowadzono badań w kierunku malarii – dyskwalifikacja do czasu ich wykonania i uzyskania wyniku negatywnego,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

• powrót z obszaru ryzyka zakażenia:
  a) wirusem Zachodniego Nilu  (WNV)
  b) wirusem dengi
  c) wirusem chikungunya
      - 28 dni od dnia opuszczenia obszaru ryzyka zakażenia, chyba że badania wykonane metodami biologii molekularnej dają wyniki negatywne,
      - w przypadku zakażenia - 120 dni od dnia wyleczenia 

• powrót z obszaru ryzyka zakażenia wirusem Zika (nie dotyczy dawców krwi oddających osocze  metodą plazmaferezy przeznaczonego do przetworzenia w produkty krwiopochodne)
  a) powrót z terenów potwierdzonej transmisji wirusa Zika - 28 dni od opuszczenia obszaru ryzyka, na  którym występuje zakażenie
  b) kontakty seksualne z osobami, u których stwierdzono zakażenie wirusem Zika lub, które  przebywały na terenach występowania zakażeń wirusem Zika (w ciągu ostatnich 2 miesięcy w przypadku kobiet i w ciągu ostatnich 6 miesięcy w przypadku mężczyzn - 28 dni od dnia ostatniego kontaktu

Narażenie na niebezpieczeństwo zarażenia chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi

• uszkodzenie skóry lub śluzówek:

a) badanie endoskopowe przy użyciu fiberoendoskopu
b) kontakt śluzówki z krwią lub ukłucie igłą
c) przetoczenie składników krwi
d) przeszczep tkanek lub komórek tkanek pochodzenia ludzkiego
e) duży zabieg chirurgiczny
f) tatuaż lub przekłucie części ciała
g) akupunktura, o ile nie została wykonana przez wykwalifikowanego lekarza przy użyciu jałowych jednorazowych igieł
h) zabiegi kosmetyczne połączone z naruszeniem powłok skórnych - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki negatywne

• narażenie na ryzyko z powodu bliskiego kontaktu w warunkach domowych z chorymi na wirusowe zapalenie wątroby lub nosicielami wirusów zapalenia wątroby - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo  na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki ujemne
• szczególne narażenie, ze względu na swoje zachowania czy działalność, na zarażenie chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi - po zaprzestaniu ryzykownych zachowań dyskwalifikacja zależna od rodzaju choroby i dostępności odpowiednich testów. Osoby utrzymujące kontakty seksualne z partnerami, u których testy w kierunku AIDS (HIV) wypadły dodatnio - po zaprzestaniu kontaktów dyskwalifikacja na okres 12 miesięcy
• przymusowe pozbawienie wolności (pobyt w zakładzie karnym, areszcie śledczym lub zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich albo w innym miejscu, w którym przebywają osoby wobec których zastosowano środki zapobiegawcze o charakterze izolacyjnym - dyskwalifikacja na okres przymusowego pozbawienia wolności i okres 6 miesięcy po zakończeniu przymusowego pozbawienia wolności albo na 4 miesiące, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C a także HIV dają wyniki ujemne
• kontakt z osobą chorą na chorobę zakaźną (poza wirusowym zapaleniem wątroby) - na czas odpowiadający dwukrotnemu okresowi inkubacji, a w przypadku narażenia na zakażenie kilkoma czynnikami chorobotwórczymi - dyskwalifikacja jak dla choroby o najdłuższym okresie inkubacji
• powrót z obszaru, w którym endemicznie występują choroby tropikalne - 6 miesięcy od dnia powrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w tym czasie nie wystąpiła niewyjaśniona gorączka lub inne objawy choroby

Szczepienia

• 4 tygodnie od szczepienia szczepionkami z atenuowanymi bakteriami i wirusami
• 48 godzin od szczepienia szczepionkami z inaktywowanymi/zabitymi bakteriami, riketsjami, wirusami
• 48 godzin od szczepienia przeciwko WZW typu A (pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie)
• 2 tygodnie od szczepienia przeciwko WZW typu B (pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie)
• 3 miesiące po poddaniu się biernym uodparnianiu surowicami odzwierzęcymi
• 48 godzin od przyjęcia anatoksyny
• 48 godzin od przyjęcia szczepionki przeciw wściekliźnie, a w przypadku ryzyka narażenia - dyskwalifikacja na okres 1 roku
• 48 godzin od przyjęcia szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, a w przypadku ryzyka narażenia- dyskwalifikacja na okres 1 roku

Inne przyczyny dyskwalifikacji

• przyjmowanie leków - zależnie od rodzaju przepisanego leku ,jego sposobu działania i leczonego schorzenia
• ciąża - 6 miesięcy po porodzie lub po jej zakończeniu; nie dotyczy sytuacji wyjątkowych, po uzyskaniu zgody lekarza, miesiączka: 3 dni po zakończeniu  
• mały zabieg chirurgiczny: 1 tydzień
• leczenie stomatologiczne lub wizyta u higienistki stomatologicznej - odroczenie do następnego dnia (uwaga: ekstrakcję zęba, leczenie przewodowe itp. uważa się za mały zabieg chirurgiczny)
  • ostre choroby układu oddechowego -  do zakończenia leczenia
  • ostre choroby układu pokarmowego - do zakończenia leczenia
  • choroby zapalne i uczuleniowe skóry - do zakończenia leczenia
  • ostre kłębuszkowe zapalenie nerek - 5 lat od całkowitego wyleczenia
  • inne ostre choroby układu moczowego - do zakończenia leczenia
  • ostre stany uczuleniowe: do zakończenia leczenia
  • zaostrzenie przebiegu przewlekłej choroby alergicznej: do zakończenia leczenia
  • cały okres odczulania w alergii
  • hemochromatoza - w czasie występowania objawów choroby, w trakcie stosowania innego leczenia niż krwioupusty (o możliwości oddania krwi oraz o częstotliwości pomiędzy kolejnymi donacjami decyduje lekarz w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym leczenie hemochromatozy)
  • szczególna sytuacja epidemiologiczna np. wystąpienie epidemii  choroby zakaźnej - okres uzależniony od sytuacji epidemiologicznej i ryzyka zakażenia drogą przetoczenia krwi